Click on the image, above to submit to Pinterest.

Cacen Goch (Treacle Fruit Cake)

Cacen Goch (Treacle Fruit Cake) is a traditional Cymric (Welsh) recipe for a classic eggless spiced treacle and fruit cake that was a tea-time staple. The full recipe is presented here and I hope you enjoy this classic Welsh version of: Treacle Fruit Cake (Cacen Goch).

prep time

20 minutes

cook time

40 minutes

Total Time:

60 minutes

Additional Time:

(+cooling)

Serves:

Rating:

Tags : Vegetarian Recipes Spice Recipes Milk Recipes Baking Recipes Cake Recipes British Recipes Cymric/Welsh Recipes

Original Recipe

Dyma rysáit ar gyfer Cacen Goch, Teisen Triog Gymreig fendigedig o Ynys Enlli, lle mae hefyd yn cael ei hadnabod fel ‘Tamad’. (Yn llythrenol 'darnyn' ond hefyd yn rhan o'r dywediad 'tamaid cyn pryd'.) Roedd hwn yn cael ei fwyta'n aml iawn fel cacen brynhawn, ac mae'n fwy blasus iawn, yn blasu ffrwythau, menyn a melys. Gallwch weld pam ei fod mor boblogaidd, mae'n syml ac yn gyflym i'w wneud; a chyda llond bol o hufen chwipio mae'n mynd yn dda iawn gyda phaned o de neu goffi ac yn para'n dda os caiff ei storio'n gywir. Gelwir Ynys Enlli, o ble y daw’r deisen driog Cacen Goch hon, yn Ynys Enlli yn Gymraeg, a hi yw’r ‘Ynys 20,000 o saint’ chwedlonol. Saif dim ond 2 filltir oddi ar ogledd Penrhyn Llŷn yn sir Gymreig Gwynedd, ac mae i’w weld ar ddiwrnod clir reit i lawr arfordir Cymru cyn belled ag Aberystwyth. Ystyr yr enw Cymraeg yw ‘The Island in the Currents’, er bod ei henw Saesneg yn cyfeirio at ‘Ynys y Beirdd’. Dywedir bod y Brenin Arthur a Myrddin wedi'u claddu mewn ogof ar yr ynys, ond heddiw mae'r ynys yn un o'r lleoedd gorau i wylio bywyd môr prin ac adar y môr, yn enwedig y morloi llwyd, sy'n ymddangos mewn llawer o chwedlau lleol. Wedi'i gwneud heb wyau neu gyfryngau codi ni fydd y gacen yn codi'n fawr pan gaiff ei phobi felly gwnewch yn siŵr eich bod yn gwirio ar ôl 45 munud a oes angen mwy o amser arni neu a yw'n barod i ddod allan o'r popty, peidiwch â gor-bobi'r gacen hon, gall sychu'n gyflym.

Cynhwysion:

300g Blawd Plaen 100g o fenyn (wedi'i feddalu a'i dorri i fyny) 180g o ffrwythau sych cymysg 3 llwy fwrdd o driog du (triagl) 80g siwgr brown (demerara) 1 llwy de o sbeis cymysg wedi'i falu 100ml o lefrith

Dull:

Dechreuwch drwy iro dun cacen 18cm. Hidlwch y blawd i fowlen gymysgu, yna rhwbiwch y menyn i mewn i’r blawd gyda’ch bysedd nes fod y gymysgfa fel briwsion bara. Ychwanegwch y ffrwythau sych, y sbeis a'r siwgr. Cymysgwch gyda llwy bren, yna ychwanegwch y triog a chymysgu'n drwyadl. Ychwanegwch y llefrith ychydig ar y tro, gan gymysgu i fewn nes fod y cytem yn dod yn hawdd i’w droi, ond ddim yn rhy wlyb. Ychwanegwch fwy o lefrith os yw'r gymysgedd ychydig yn sych. Cynheswch y popty i 180°C. Arllwyswch y cytew i'r tun cacennau parod - ni fydd Cacen Goch yn codi llawer wrth bobi, felly gallwch lenwi tuniau cacennau bach neu dun cacennau unigol bron i'r brig heb boeni. Trosglwyddwch i gannol eich popty a'u pobi am rhwng 45 munud i awr. Gnewch yn sicr fod y gacen yn barod ar old 45 munud trwy wthio sgiwer i'w ganol gan wneud yn sicr for y sgiwer yn dol allen o'r gacen yn lân. Os yn barod, tynnwch o'r popty a gadewch o'r neilltu i i oeri yn y tun am ddeg munud cyn ei drosglwyddo i resel gwifren i oeri'n bellach. Gellir bwyta'r Gacen Goch hon ar y diwrnod ond hefyd gellir ei storio mewn tun aerglos am wythnos. Gweinwch yn gynnes, gyda llond llwyaid o hufen chwipio, neu'n oer fel sleisen o gacen ar ei ben ei hun, neu gyda chyffraith afal.

English Translation

This is a recipe for Cacen Goch, a wonderful Welsh Treacle Cake from Bardsey Island, where it is also known as ‘Tamad’. (Literally 'piece' but also a part of the saying 'tamaid cyn pryd' [a snack before a meal]) This was eaten very often as an afternoon cake, and it is very moreish, tasting fruity, buttery and sweet. You can see why it was so popular, it is simple and quick to make; and with a dollop of whipped cream it goes very well with a cup of tea or coffee and lasts well if stored correctly.

Bardsey Island is where this Cacen Goch treacle cake comes from, is called Ynys Enlli in Welsh, and it is the legendary ‘Island of 20,000 saints’. It lies only 2 miles off the northern Llŷn Peninsula in the Welsh county of Gwynedd, and it can be seen on a clear day right down the Welsh coast as far as Aberystwyth. The Welsh name means ‘The Island in the Currents’, although its English name refers to the ‘Island of the Bards’. Both King Arthur and Merlin are reputed to be buried in a cave on the island, but today the island is one of the best places to watch rare sea life and sea bird life, particularly the grey seals, who appear in many local legends.

Made without eggs or raising agents the cake will not rise very much when baked so be sure to check after 45 minutes whether it needs longer or if it is ready to come out of the oven, do not over-bake this cake, it can dry out quickly.

Ingredients:

300g Plain Flour
100g butter (softened and cut up)
180g of mixed dried fruit
3 tbsp of black treacle (molasses)
80g brown sugar (demerara)
1 tsp of ground mixed spice
100ml of milk

Method:

First grease an 18cm cake tin

Sieve the flour into a mixing bowl, then rub the butter into the flour with your fingers to make a ‘breadcumb’ texture. Add in the fruit, spice, and sugar. Mix these in with a wooden spoon, then add in the treacle and mix further. Add in a little of the milk until the mixture becomes easy to stir, but not too ‘wet’, add more if a little dry.

Preheat the oven to 180C

Pour this mixture into the prepared cake tin – Cacen Goch will not rise much, so you can safely fill a small cake tin or individual cake tins almost to the top without worry – and bake for 45 minutes to an hour. Check it is done after 45 minutes by pushing a skewer into the centre and see if it comes out clean and hot. Leave to cool for ten minutes and transfer to a cooling rack. This Cacen Goch treacle cake can be eaten on the day but also can be stored in an air tight container for a week.

Serve warm, with a dollop of whipped cream, or cold as a slice of cake on its own, or with apple preserve.